روش های تشخیصی
تشخیص میلوما
تشخیص میلوما بر پایه‌ی ترکیب علائم بالینی، آزمایش‌های خونی و ادراری، نمونه‌برداری از مغز استخوان و تصویربرداری استخوان‌ها انجام می‌شود.
۱. شرح حال و معاینه بالینی
پزشک ابتدا علائم بیمار (مانند درد استخوان، خستگی، عفونت‌های مکرر، مشکلات کلیوی) را بررسی می‌کند و سپس معاینه فیزیکی انجام می‌دهد.
۲. آزمایش‌های خون
- الکتروفورز پروتئین سرم (SPEP): برای شناسایی پروتئین غیرطبیعی به نام پروتئین M
- ایمونوفیکسیشن (IFE): نوع دقیق پروتئین غیرطبیعی را مشخص می‌کند.
- بررسی زنجیره سبک آزاد (Free light chains): سطح کاپا (κ) و لامبدا (λ) را اندازه می‌گیرد.
- CBC (شمارش سلول‌های خونی): برای بررسی کم‌خونی و کاهش پلاکت‌ها.
- سطح کلسیم و کراتینین خون: بالا بودن کلسیم و اختلال در عملکرد کلیه می‌تواند نشانه میلوما باشد.
۳. آزمایش ادرار
- الکتروفورز پروتئین ادرار (UPEP) و ایمونوفیکسیشن(Immunofixation): برای شناسایی پروتئین‌های غیرطبیعی (به‌ویژه پروتئین بنس جونز).
۴. نمونه‌برداری از مغز استخوان
- یکی از مهم‌ترین مراحل تشخیص است.
- در این روش، نمونه‌ای از مغز استخوان گرفته می‌شود تا درصد سلول‌های پلاسما سرطانی بررسی شود.
- یافته‌های ژنتیکی و مولکولی نیز ممکن است بررسی شوند (برای تعیین خطر و انتخاب درمان مناسب).
۵. تصویربرداری
برای بررسی آسیب به استخوان‌ها از روش‌های زیر استفاده می‌شود:
- X-ray اسکلت: برای یافتن ضایعات استخوانی.
- MRI یا CT scan: تشخیص زودتر و دقیق‌تر ضایعات استخوانی.
PET scan: بررسی فعالیت متابولیک ضایعات و گسترش بیماری.
۶. معیارهای تشخیصی(CRAB + بیومارکرها)
برای تشخیص قطعی میلوما، وجود یکی از معیارهای اصلی لازم است:
- C: افزایش کلسیم خون (Hypercalcemia)
- R: آسیب کلیوی (Renal dysfunction)
- A: کم‌خونی (Anemia)
- B: آسیب استخوانی (Bone lesions)
یا وجود بیومارکرهای خاص (مثل ≥۶۰٪ سلول پلاسما در مغز استخوان یا نسبت غیرطبیعی زنجیره‌های سبک).