غربالگری
غربالگری سرطان میلوما چیست؟
غربالگری یعنی انجام آزمایش‌ها و بررسی‌ها در افراد بدون علامت برای تشخیص زودهنگام بیماری، قبل از اینکه علائم ظاهر شوند. در مورد میلوما، چون این بیماری نادر است و تست غربالگری ساده و قطعی ندارد، غربالگری عمومی برای همه مردم توصیه نمی‌شود.
غربالگری (Screening) برای سرطان میلوما یا مولتیپل میلوما (Multiple Myeloma) موضوعی است که در حال حاضر هنوز به عنوان یک برنامه غربالگری عمومی در جمعیت‌های سالم پذیرفته نشده است، زیرا این بیماری نادر است و معمولاً در مراحل اولیه بدون علامت است. با این حال، در افراد خاصی که در معرض خطر بالاتری هستند، پایش (Monitoring) یا غربالگری هدفمند می‌تواند مفید باشد.
چرا غربالگری عمومی برای همه انجام نمی‌شود؟
- میلوما نادر است (حدود ۱٪ کل سرطان‌ها را تشکیل می‌دهد)
- بسیاری از افراد مبتلا به MGUS هرگز دچار میلوما نمی‌شوند.
- غربالگری عمومی ممکن است منجر به اضطراب، آزمایش‌های غیرضروری و هزینه‌های بالا شود.
چه افرادی ممکن است نیاز به غربالگری یا پایش داشته باشند؟
غربالگری در افرادی انجام می‌شود که در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به میلوما هستند، مانند:
- افراد دارای MGUS
MGUS (گاموپاتی مونوکلونال با اهمیت نامشخص) یک وضعیت خوش‌خیم است که در آن پروتئین غیرطبیعی در خون دیده می‌شود و ممکن است به مرور زمان به میلوما تبدیل شود. - افراد دارای سابقه خانوادگی میلوما یا دیگر سرطان‌های خونی
اگر یکی از اعضای خانواده درجه یک (پدر، مادر، خواهر، برادر) مبتلا به میلوما باشد، احتمال ابتلا کمی بالاتر می‌رود. - افرادی که در معرض مواد شیمیایی یا پرتوهای مضر قرار گرفته‌اند
مانند کارگران صنایع شیمیایی یا کشاورزی با سابقه طولانی تماس با آفت‌کش‌ها یا بنزن.
چه آزمایش‌هایی در غربالگری یا پایش میلوما استفاده می‌شود؟
در افرادی که در معرض خطر بالا هستند یا به صورت تصادفی آزمایش خون غیرطبیعی دارند، ممکن است آزمایش‌های زیر انجام شود:
نام آزمایش | کاربرد |
الکتروفورز پروتئین سرم (SPEP) | بررسی وجود پروتئین غیرطبیعی (M-protein) در خون |
ایمونوفیکساسیون سرم | شناسایی نوع دقیق پروتئین غیرطبیعی |
بررسی زنجیره‌های سبک آزاد در سرم (FLC) | اندازه‌گیری زنجیره‌های سبک (کاپا و لامبدا) که در میلوما افزایش می‌یابند |
آزمایش ادرار ۲۴ ساعته | بررسی وجود پروتئین غیرطبیعی در ادرار (به نام پروتئین بنس جونز) |
CBC (شمارش کامل خون) | بررسی کم‌خونی، نوتروپنی یا ترومبوسیتوپنی |
آزمایش کلسیم و کراتینین | ارزیابی عملکرد کلیه و سطح کلسیم |
در برخی موارد تصویربرداری (مانند MRI یا CT) | اگر مشکوک به درگیری استخوانی باشند |