۱. فاز القایی (Induction phase)
هدف از این مرحله، رسیدن به «بهبودی کامل هماتولوژیک» (Complete Remission) است، یعنی نابودی سلولهای سرطانی در مغز استخوان و خون.
- داروهای شیمیدرمانی معمولاً شامل:
- وینکریستین (Vincristine)
- داونوروبیسین (Daunorubicin) یا دوکسوروبیسین
- پردنیزون یا دگزامتازون (کورتیکواستروئیدها)
- L-asparaginase
در برخی موارد، از داروهای هدفمند (targeted therapy) نیز استفاده میشود (مثل در موارد Philadelphia-positive ALL).
۲. فاز تثبیت یا تقویت (Consolidation/Intensification phase)
در این مرحله که پس از رسیدن به بهبودی کامل انجام میشود، هدف نابود کردن سلولهای سرطانی پنهان باقیمانده و جلوگیری از عود بیماری است.
داروهای مختلفی مانند متوترکسات (Methotrexate)، سیتارابین (Cytarabine)، Cyclophosphamide و دیگر داروها استفاده میشوند.
۳. فاز نگهدارنده (Maintenance phase)
در این مرحله درمان با دوزهای پایینتر شیمیدرمانی برای مدت طولانی (معمولاً ۲–۳ سال) ادامه مییابد تا از بازگشت بیماری جلوگیری شود.
- ترکیبی از داروها مانند:
- Mercaptopurine (6-MP)
- Methotrexate
- Corticosteroids
۴. درمان پیشگیری از درگیری CNS (CNS prophylaxis)
از آنجایی که مغز و نخاع (CNS) میتواند محل پنهان شدن سلولهای سرطانی باشد، پیشگیری از درگیری سیستم عصبی مرکزی بسیار مهم است.
- از روشهایی مانند تزریق دارو به فضای نخاعی (Intra-thecal)، استفاده از Methotrexate و گاهی پرتودرمانی مغز استفاده میشود.
۵. پیوند سلولهای بنیادی (Stem Cell Transplantation)
در بیماران با ریسک بالا یا در موارد عود بیماری، پیوند مغز استخوان یا سلولهای بنیادی (معمولاً آلوژنیک = از دهنده سازگار) ممکن است انجام شود.
۶. درمانهای هدفمند و ایمونوتراپی
در سالهای اخیر، استفاده از درمانهای نوین مانند:
- داروهای مهارکننده تیروزینکیناز در موارد Philadelphia-positive ALL (مانند Imatinib)
- پادتنهای مونوکلونال مانند Blinatumomab و Inotuzumab
- درمان CAR-T cell در برخی موارد مقاوم به درمان
۷. درمان عود (Relapsed ALL)
در صورت بازگشت بیماری، بسته به شرایط بیمار، از:
- شیمیدرمانیهای شدیدتر
- داروهای هدفمند
- ایمونوتراپی
- و در نهایت پیوند سلولهای بنیادی استفاده میشود.